Ιστορική ανασκόπηση

Η Σμύρνη ιδρύθηκε από αιολείς άποικους το 1.100 π.Χ. Γύρω όμως στο 700 π.Χ. έχασε τον αιολικό της χαρακτήρα, όταν καταλήφθηκε από τους Ίωνες και εντάχθηκε στην Ιωνική Δωδεκάπολη. Επί ηγεμονίας των Αχαιμενιδών της Περσίας οι κάτοικοι διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά, αλλά με την άφιξη του Μ. Αλεξάνδρου το 334 π.Χ. η πόλη επανιδρύθηκε στους πρόποδες του όρους «Πάγος».

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, η Σμύρνη γνώρισε μεγάλη άνθιση και ήταν, όπως αναφέρει ο Στράβων «η πιο όμορφη πόλη» («η καλλίστη των πασών») της Ιωνίας.

Στη βυζαντινή εποχή διήνυσε περιόδους ακμής και παρακμής πάντα επηρεαζόμενη από τις εσωτερικές αναταράξεις που κλόνιζαν συθέμελα την αυτοκρατορία.

Το 1425 μ.Χ. με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς η Σμύρνη ενσωματώθηκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Λόγω της γεωπολιτικής της θέσης – βρίσκεται στο μέσο της θαλάσσιας διαδρομής από τη Μαύρη θάλασσα προς την Αλεξάνδρεια και τη δυτική Μεσόγειο – και της εφαρμογής των διομολογήσεων (παροχή δικαιωμάτων εκ μέρους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας σε πολίτες ξένων χωρών) η Σμύρνη προσείλκυσε εμπόρους από όλο τον κόσμο. Στα μέσα του 19ου αιώνα η οικονομική ανάπτυξη και η άνοδος των αστικών στρωμάτων που σε μεγάλο βαθμό αποτελούνταν από Έλληνες συμβάδιζαν με την πολιτιστική άνθιση. Σύλλογοι, εφημερίδες, σχολεία θέατρα μαρτυρούσαν την ευμάρεια και την ευφορία.

Τον Μάιο του 1919 μετά το Συνέδριο της Ειρήνης ελληνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Σμύρνη προκαλώντας κύματα ενθουσιασμού στον ελληνικό πληθυσμό. Με την υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών (Αύγουστος 1920) η Ελλάδα απέκτησε τη διοίκηση της περιοχής της Σμύρνης για πέντε χρόνια πράγμα το οποίο εξήψε το φανατισμό των Τούρκων.

Τον Αύγουστο του 1922 ο ελληνικός στρατός ηττήθηκε και η ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης καταστράφηκε ολοσχερώς. Η εκδίωξη των Ελλήνων της Μ. Ασίας ολοκληρώθηκε με την υπογραφή της συνθήκης της Λoζάνης (Ιούλιος 1923) που υπαγόρευε την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών.

Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, τόμος Α’, Μικρά Ασία.